«Κόμπος» –Τατιάνα Σλέποβα (Πιερία)
της Μίνας Παπανικολάου
Ο Κόμπος, το μυθιστόρημα της Τατιάνας Σλέποβα είναι ένα μυθιστόρημα παράλληλων βίων, σπονδυλωτό, βατό, ανιχνεύσιμο και κυρίως λυρικό. Τι σημαίνει για ένα μυθιστόρημα να χαρακτηρίζεται λυρικό; Πιστεύω πως αφορά στον τρόπο με τον οποίο ρέει η γραφή και το συναίσθημα μαγνητίζει, τον τρόπο με τον οποίο σε καθηλώνει το κείμενο και η αίσθηση που σου αφήνει είναι εκείνη της έντονης ανάγκης για συνέχεια στο έργο. Η νοσταλγία για όσα υπονοεί, ή για την αντίληψη που αφήνει να αιωρείται πάνω από τον ιδεατό κόσμο του αναγνώστη, πάνω από τις προσδοκίες του για το μέλλον ή καλύτερα, το παρόν των πρωταγωνιστών του έργου.
Επηρεασμένη η Τατιάνα από τα ποιητικά ρεύματα της χώρας της, αναφέρει συχνά αποσπάσματα έργων όπως της Άννας Αχμάβοτα, μιας εκ των σημαντικότερων εκπροσώπων της ρώσικης ποίησης. Στον Κόμπο που έδωσε και τον τίτλο στο βιβλίο της, αντί προλόγου, δίνει το στίγμα του βιβλίου αλλά και το δικό της, με ένα ποίημα του Ν. Γκουλιάεφ:
«Σ΄ αυτό τον κόσμο
είμαι επισκέπτης απρόσκλητος.
Από παντού νοιώθω τον ερχομό
αυτής της παγωμένης αύρας.
Όχι χαμένος.
Παρατημένος.
Είμαι μόνος, πρόσωπο με πρόσωπο με αυτήν την πόλη..(..)
Εγώ αιώνια φυλάω μέσα μου έναν όρκο:
ΠΟΤΕ δεν θα γίνω τροφή για τα κοράκια!
Ανάμεσα, λοιπόν, σ΄ όλη αυτή τη δυσοσμία
Υπάρχει κάτι πολύ ιδιαίτερο:
-Σ΄ αγαπώ πολύ, δεν είναι υπέροχο;»
Οι ιστορίες της Τατιάνας εκτυλίσσονται στη Ρωσία, σε γειτονιές Πανεπιστημίων και στέκια φοιτητικά, σε νοσοκομεία και λέσχες, σε σπίτια των χωριών μιας χώρας που η ιδιαιτερότητά της είναι να είναι αχανής αλλά τόσο ομοιογενής συνάμα. Επίσης στη Γερμανία, όπου στην πρώτη ιστορία η ηρωίδα η Μαρίνα σπουδάζει ιατρική. Και η ζωή της μαθαίνει πως: «να αγαπάς λίγο, είναι πολύ μεγάλη αμαρτία» -Μαρίνα Τσβετάγιεβα.
Κορμός του βιβλίου είναι η πρώτη νιότη, τα πρώτα σκιρτήματα, στα φοιτητικά έδρανα μέχρι το τέλος της ζωής των ηρώων. Συμπυκνωμένος λόγος χωρίς περιττές φλυαρίες και άσκοπους διαλόγους περιγράφει ζωές νεολαιίστικες, ταξικές και επαναστατικές με τον τρόπο τους.
Τέσσερις διαφορετικές ιστορίες που θα μπορούσαν να είναι μία και ενιαία, αποτυπώνονται στον καμβά του μυθιστορήματος, δίνοντας την αίσθηση πως όλα συμβαίνουν γύρω σου, το καθένα σε ένα από τα σημεία του ορίζοντά σου. Απλά επιλέγεις κάθε φορά, σε ποιο σημείο θα κοιτάξεις για να δεις τη Ρόζα, τον Μαξίμ, τον Σεργκέι ή την Άννα, τη Λίλια και τον Όμηρο. Τα παιδιά που ξεκινούν τη ζωή τους μαζί μα στην πορεία ο δρόμοι τους χωρίζουν. Οι πορείες τους, δεν είναι ευθείες γραμμές μα κάπου λυγίζουν φιδίσια στο ημερολόγιο του χρόνου που τους δόθηκε στη γη.
Θα μπορούσε να είναι ένας υπέροχος πίνακας ζωγραφικής αυτό που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια σου. Στα δάση και τα άλση της Μόσχας, στην παγωνιά της Κόκκινης Πλατείας, στο αυστηρό campus της Γερμανικής ιατρικής σχολής, στη ζεστασιά των μικρών φοιτητικών διαμερισμάτων των ιατρικών σχολών του Πανεπιστημίου.
Στην ιστορία «Εγώ δεν ήμουνα εκεί, ήμουν πολύ μακριά», προσφέρει πλούσιες εικόνες της ρωσικής επαρχίας και αρκετά στοιχεία λαογραφίας και εθίμων της περιοχής:
«Το χωριό ήταν μικρό, αλλά πανέμορφο. Αν κοιτούσες από ψηλά, θα έβλεπες ότι όλα ήταν τοποθετημένα σε σειρές, σε μια τάξη. Εκεί που τελείωνε ο ορίζοντας, άρχιζε το πυκνό-πυκνό δάσος. Ήταν κάτι μαγικό καθώς πλησίαζες, σε μεθούσε η μυρωδιά του πεύκου και των μανιταριών. Η άγρια φράουλα χαμογελούσε με τα μικρά κόκκινα ματάκια της και σε προκαλούσε να τη γευθείς… (..)..Στην τρίτη σειρά ήταν τα σπίτια, που ήταν χτισμένα με τεράστιους κορμούς δένδρων χωρίς ούτε ένα καρφί. Τα παντζούρια ήταν ξύλινα , ζωγραφισμένα με κοκόρια και λουλούδια. Έξω απ΄ τα σπίτια, προς τα λιβάδια, ήταν οι αυλές με τα κατοικίδια ζώα και τα πουλιά. Στην πρόσοψη του σπιτιού υπήρχαν περιβολάκια με τις πολύχρωμες περιφράξεις.. Κάθονταν γυναίκες εκεί τα βράδια, έτρωγαν ηλιόσπορος, τραγουδούσαν , μιλούσαν.. Έβγαινε και κανείς με τη μπαλαλάικα ή την γκαρμόσκα.. Ωραία πράγματα»
Γιατρός και η ίδια η Τατιάνα Σλέποβα, περιγράφει ανάλαφρα τα άγχη και τις αγωνίες του λειτουργήματός της, χωρίς να επικεντρώνεται σε αυτό και χωρίς να μακρηγορεί. Εκείνο που θέλει να περιγράψει κυρίως είναι την έναρξη της ζωής μέσα στη ζωή, την ενηλικίωση, την ωριμότητα, την δοτικότητα, την πρώτη αγάπη που καταλήγει με έναν παράξενο, αλλά καθόλου αιματηρό ψυχικά τρόπο, να είναι, ως είθισται και παντοτινή.
Τέσσερις τρυφερές ιστορίες ζωής, που όλες καταλήγουν στην απώλεια μέσω του θανάτου, θα περίμενε κανείς να αφήσουν την αίσθηση της πίκρας στον αναγνώστη. Μα η απουσία αυτή δίνεται ως φυσική συνέπεια των γηρατειών ή της ασθένειας ή της παραίτησης. Ο πρώτος έρωτας, στις περιγραφές της Τατιάνας δεν έχει τη θέση του υπερήρωα ή του βασιλόπουλου με το άσπρο άλογο ούτε καν στο ημερολόγιο της Λίλια, της γυναίκας που επιστρέφει στις αναμνήσεις της για να ξαναζήσει από την αρχή και να αναθεωρήσει τη ζωή.
Η Ρόζα στον Δορυφόρο, διδάσκει και διδάσκεται πως η αγάπη βρίσκει τη θέση της και εδραιώνεται ακόμη και στα πρόθυρα του θανάτου του Αντρέι.. Διδάσκει την αγάπη για το πάσχον με σπάνια ασθένεια παιδί της:
«..δεν μπορείς να θρέψεις το παιδί, με κάτι που δεν υπάρχει στο σπίτι..»..!!!
Ο Κόλια μαθαίνει στη Ζωή πως ο καρκίνος τους ενώνει με έναν τρόπο εξωφρενικά ειλικρινή. Την ίδια στιγμή που τους χωρίζει, και κάθε φίλος τους ασθενής που χάνει τη μάχη, είναι ένα περιστέρι στην αυλή του νοσοκομείου, τους μαθαίνει την αγάπη.
Στα Περιστέρια, κλείνει γράφοντας:
«…Πέρασαν όλα. Μόνο ο πόνος δεν εξαφανίζεται, αυτός ο επίμονος πόνος στο στήθος, που δεν μπορεί να καταπραύνει ούτε το πιο ισχυρό παυσίπονο, ο πόνος που μοιάζει με σφιχτή περίδεση του θώρακα με ελαστικούς επιδέσμους, τόσο σφιχτή, μέχρι αίσθηση έλλειψης οξυγόνου.
Είναι η ανάμνηση απ΄ τα περιστέρια..»
Ελάχιστες φορές, διαβάζοντας ένα μυθιστόρημα, ένοιωσα την ανάγκη να πω: Ευχαριστώ.
Ετούτη είναι μία από αυτές.
**********************************
Βιογραφικό
«Γεννήθηκα στη Γερμανία τον Αύγουστο του 1956.Πλασμένη να ζω με μικρά και μεγάλα όνειρα και να απολαμβάνω την πραγματοποίησή τους, σήμερα έχω τη χαρά να είμαι παντρεμένη, να έχω δυο παιδιά επιστήμονες, να είμαι ειδικός γιατρός, να έχω παίξει θέατρο και να έχω δεχθεί έπαινο για ηθοποιία στο Φεστιβάλ της Κορίνθου από την κ.Ελένη Ζαφειρίου και τον κ. Ντίνο Σμαραγδή, να έχω ταξιδέψει σε πολλές χώρες του κόσμου..»
Τατιάνα Σλέποβα
Έχει στο ενεργητικό της οκτώ μυθιστορήματα, νουβέλες, συλλογή διηγημάτων και ποιημάτων.
(Κεντρική διάθεση στην Κατερίνη βιβλιοπωλείο ΜΑΤΙ)
Μίνα Παπανικολάου
Κατερίνη, Γενάρης 2012
