Τρίτη 31 Ιανουαρίου 2012

Αιθρίες-Οδ.Ελύτης


 ΧΧΙ

Μια τέτοια συντυχία
Το ρόδο κι ο κρουνός της μέρας
Το έμφυτο πάθος κι η αποθέωση


Το κάθε τι προσάναμμα χαράς
Το κάθε τι χέρι του χαίρε
Μεγάλη ασβεστοχρισμένη αυγή
Στην προσθαλάσσωση του πρώτου ονείρου
Φλύαρη μαρμαρυγή


Έξοδος
Στην υπαίθρια λευτεριά των κρίνων.



Δευτέρα 30 Ιανουαρίου 2012

Αυτές οι μέρες..- Φωτεινή Κουφογκάζου

 
 
 
..αυτές οι μέρες...
αχ!..οι μέρες αυτές
κρεμιέμαι από της θλίψης το λαιμό

γαντζωμένη θαρρείς στης σκαλωσιάς
το σβέρκο..

μη φοβάσαι...
δε θα πέσω...
βαστάω ακόμη..
βαστάω τον ουρανό στην πλάτη μου...
Άτλαντας στη σιωπή του..

αν έτσι ξεκουράζονται τα λόγια μου
ναι...
είναι το μυστικό που κρατάει χρόνια...
 
 
 

Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2012

Επιδείνωση-Αντώνης Ζαμπετάκης


Οι στιγμές τινάζουν την αυγή
το δρόσος τους
στο αχανές μιάς ατμόσφαιρας νυσταγμένης.

Βόμβος εντόμων πλέκει
τη μέθη θαμπή παρελθόντων ονείρων
στο θυμίαμα της πάχνης
που εκπνέει με νωχέλεια
το βαθύ στεναγμό της
στο χάδι της προσδοκίας του ήλιου.

Εξατμίζονται εικόνες
στο σήκωμα μιάς
ασάλευτης μέρας
και ρεύματα ψύχους
ουράνια συστέλλουν
την αχλύ οραμάτων΄
συμπιέζουν τις αναστάσιμες μνήμες
χαρών και χρωμάτων
και συνθέτουν το βαρύ γκρίζο - μαύρο
τ' ουρανού των συννέφων.

Υπόκωφοι βρόντοι
μακρυνοί αναγγέλλουν
μιαν ακόμη δαρτή καταιγίδα
θλίψης ξέσπασμα
πάνω
στην παντερμιά της καρδιάς
των βουνών σου.

Παρασκευή 27 Ιανουαρίου 2012

Rainer Maria Rilke




"...Σε ποιον να καταφύγουμε; 
Σ' άγγελο μήτε 
μήτε σ' ανθρώπους πάλι.
Και τα ζώα ακόμη διαισθάνονται 
πως δεν είμεθα ως υπάρξεις,
εδώ, ασφαλείς.
Σ' έναν κόσμο ζούμε, απλώς, γνωστόν, οικείο,
σοφά ερμηνευόμενον έστω. 
Ίσως και τούτο
να είναι αρκετό: να βλέπουμε την κάθε μέρα ένα δέντρο
στην άκρη μιας πλαγιάς. 
Μας μένει ακόμη ο χθεσινός ο δρόμος
και η εμμονή, η προσήλωση, σε μια κακότροπη συνήθεια,
που ήταν ευάρεστη σ' εμάς. 
Και προσκολλήθηκε· δεν φεύγει..."
 
 

Πέμπτη 26 Ιανουαρίου 2012

The Rime of the Ancient Mariner-Samuel T. Colleridge

"..περνάω σαν τη νύχτα,από χώρα σε χώρα,
μια παράξενη δύναμη έχω
που μ΄αναγκάζει να μιλώ
και μόλις βλέπω το πρόσωπό του
γνωρίζω τον άνθρωπο που πρέπει να μ΄ακούσει.
Σ΄αυτόν την ιστορία μου διδάσκω.."

Samuel T. Colleridge-The Rime of the Ancient Mariner

(για την πνευματική συγγένεια)
 
 
 http://en.wikipedia.org/wiki/Samuel_Taylor_Coleridge

Δευτέρα 23 Ιανουαρίου 2012

Κόμπος -Τατιάνα Σλέποβα άρθρο της Μ.Παπανικολάου






«Κόμπος» –Τατιάνα Σλέποβα (Πιερία)
της Μίνας  Παπανικολάου



Ο Κόμπος, το μυθιστόρημα της Τατιάνας Σλέποβα είναι ένα μυθιστόρημα παράλληλων βίων, σπονδυλωτό, βατό, ανιχνεύσιμο και κυρίως  λυρικό. Τι σημαίνει για ένα μυθιστόρημα να χαρακτηρίζεται λυρικό; Πιστεύω πως αφορά στον τρόπο με τον οποίο ρέει η γραφή και το συναίσθημα μαγνητίζει, τον τρόπο με τον οποίο σε καθηλώνει το κείμενο και η αίσθηση  που σου αφήνει είναι εκείνη της έντονης ανάγκης για συνέχεια στο έργο. Η νοσταλγία για όσα  υπονοεί, ή για την αντίληψη που αφήνει να αιωρείται πάνω από τον ιδεατό κόσμο του αναγνώστη, πάνω από τις προσδοκίες του για το μέλλον ή καλύτερα, το παρόν των πρωταγωνιστών του έργου.
Επηρεασμένη η Τατιάνα από τα ποιητικά ρεύματα της χώρας της, αναφέρει συχνά αποσπάσματα έργων όπως της Άννας Αχμάβοτα, μιας εκ των σημαντικότερων εκπροσώπων της ρώσικης ποίησης. Στον Κόμπο που έδωσε και τον τίτλο στο βιβλίο της, αντί προλόγου, δίνει το στίγμα του βιβλίου αλλά και το δικό της, με ένα ποίημα του Ν. Γκουλιάεφ:

«Σ΄ αυτό τον κόσμο
είμαι επισκέπτης απρόσκλητος.

Από παντού νοιώθω τον ερχομό
αυτής της παγωμένης αύρας.
Όχι χαμένος.
Παρατημένος.
Είμαι μόνος, πρόσωπο με πρόσωπο με αυτήν την πόλη..(..)
Εγώ αιώνια φυλάω μέσα μου έναν όρκο:
ΠΟΤΕ δεν θα γίνω τροφή για τα κοράκια!

Ανάμεσα, λοιπόν, σ΄ όλη αυτή τη δυσοσμία
Υπάρχει κάτι πολύ ιδιαίτερο:
-Σ΄ αγαπώ πολύ, δεν είναι υπέροχο;»


Οι ιστορίες της Τατιάνας εκτυλίσσονται στη Ρωσία, σε γειτονιές Πανεπιστημίων και στέκια φοιτητικά, σε νοσοκομεία και λέσχες, σε σπίτια των χωριών μιας χώρας που η ιδιαιτερότητά της είναι να είναι αχανής αλλά τόσο ομοιογενής συνάμα. Επίσης στη Γερμανία, όπου στην πρώτη ιστορία η ηρωίδα η Μαρίνα σπουδάζει ιατρική. Και η ζωή της μαθαίνει πως: «να αγαπάς λίγο, είναι πολύ μεγάλη αμαρτία» -Μαρίνα Τσβετάγιεβα.

 
Κορμός του βιβλίου είναι η πρώτη νιότη, τα πρώτα σκιρτήματα, στα φοιτητικά έδρανα μέχρι το τέλος της ζωής των ηρώων. Συμπυκνωμένος λόγος χωρίς περιττές φλυαρίες και άσκοπους διαλόγους περιγράφει ζωές   νεολαιίστικες, ταξικές και επαναστατικές με τον τρόπο τους. 

Τέσσερις διαφορετικές ιστορίες που θα μπορούσαν να είναι μία και ενιαία, αποτυπώνονται στον καμβά του μυθιστορήματος, δίνοντας την αίσθηση πως όλα συμβαίνουν γύρω σου, το καθένα σε ένα από τα σημεία του ορίζοντά σου. Απλά επιλέγεις κάθε φορά, σε ποιο σημείο θα κοιτάξεις για να δεις τη Ρόζα, τον Μαξίμ, τον Σεργκέι ή την Άννα, τη Λίλια και τον Όμηρο. Τα παιδιά που ξεκινούν τη ζωή τους μαζί μα στην πορεία ο δρόμοι τους χωρίζουν. Οι πορείες τους, δεν είναι ευθείες γραμμές μα κάπου λυγίζουν φιδίσια στο ημερολόγιο του χρόνου που τους δόθηκε στη γη.
Θα μπορούσε να είναι ένας υπέροχος πίνακας ζωγραφικής αυτό που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια σου. Στα δάση και τα άλση της Μόσχας, στην παγωνιά της Κόκκινης Πλατείας, στο αυστηρό campus της Γερμανικής ιατρικής σχολής, στη ζεστασιά των μικρών φοιτητικών διαμερισμάτων των ιατρικών σχολών του Πανεπιστημίου. 


Στην ιστορία «Εγώ δεν ήμουνα εκεί, ήμουν πολύ μακριά»,  προσφέρει πλούσιες εικόνες της ρωσικής επαρχίας και αρκετά στοιχεία λαογραφίας και εθίμων της περιοχής:


«Το χωριό ήταν μικρό, αλλά πανέμορφο. Αν κοιτούσες από ψηλά, θα έβλεπες ότι όλα ήταν τοποθετημένα σε σειρές, σε μια τάξη. Εκεί που τελείωνε ο ορίζοντας, άρχιζε το πυκνό-πυκνό δάσος. Ήταν κάτι μαγικό καθώς πλησίαζες, σε μεθούσε η μυρωδιά του πεύκου και των μανιταριών. Η άγρια φράουλα χαμογελούσε με τα μικρά κόκκινα ματάκια της και σε προκαλούσε να τη γευθείς… (..)..Στην τρίτη σειρά ήταν τα σπίτια, που ήταν χτισμένα με τεράστιους κορμούς δένδρων χωρίς ούτε ένα καρφί. Τα παντζούρια ήταν ξύλινα , ζωγραφισμένα με κοκόρια και λουλούδια. Έξω απ΄ τα σπίτια, προς τα λιβάδια, ήταν οι αυλές με τα κατοικίδια ζώα και τα πουλιά. Στην πρόσοψη του σπιτιού υπήρχαν περιβολάκια με τις πολύχρωμες περιφράξεις.. Κάθονταν γυναίκες εκεί τα βράδια, έτρωγαν ηλιόσπορος, τραγουδούσαν , μιλούσαν.. Έβγαινε και κανείς με τη μπαλαλάικα ή την γκαρμόσκα.. Ωραία πράγματα»

 
Γιατρός  και η ίδια η Τατιάνα Σλέποβα, περιγράφει ανάλαφρα τα άγχη και τις αγωνίες του λειτουργήματός της, χωρίς να επικεντρώνεται σε αυτό και χωρίς να μακρηγορεί. Εκείνο που θέλει να περιγράψει κυρίως είναι την έναρξη της ζωής μέσα στη ζωή, την ενηλικίωση, την ωριμότητα, την δοτικότητα, την πρώτη αγάπη που καταλήγει με έναν παράξενο, αλλά καθόλου αιματηρό ψυχικά τρόπο, να είναι, ως είθισται και παντοτινή. 


Τέσσερις τρυφερές ιστορίες ζωής, που όλες καταλήγουν στην απώλεια μέσω του θανάτου, θα περίμενε κανείς να αφήσουν την αίσθηση της πίκρας στον αναγνώστη. Μα η απουσία αυτή δίνεται ως φυσική συνέπεια των γηρατειών ή της ασθένειας ή της παραίτησης. Ο πρώτος έρωτας, στις περιγραφές της Τατιάνας δεν έχει τη θέση του υπερήρωα ή του βασιλόπουλου με το άσπρο άλογο ούτε καν στο ημερολόγιο της Λίλια, της γυναίκας που επιστρέφει στις αναμνήσεις της για να ξαναζήσει από την αρχή και να αναθεωρήσει τη ζωή. 


Η Ρόζα στον Δορυφόρο, διδάσκει και διδάσκεται πως η αγάπη βρίσκει τη θέση της και εδραιώνεται ακόμη και στα πρόθυρα του θανάτου του Αντρέι.. Διδάσκει την αγάπη για το πάσχον με σπάνια ασθένεια παιδί της:
 «..δεν μπορείς να θρέψεις το παιδί, με κάτι που δεν υπάρχει στο σπίτι..»..!!!

 
Ο Κόλια μαθαίνει στη Ζωή πως ο καρκίνος τους ενώνει με έναν τρόπο εξωφρενικά ειλικρινή. Την ίδια στιγμή που τους χωρίζει, και κάθε φίλος τους  ασθενής που χάνει τη μάχη, είναι ένα περιστέρι στην αυλή του νοσοκομείου, τους μαθαίνει την αγάπη.


Στα Περιστέρια, κλείνει γράφοντας:
«…Πέρασαν όλα. Μόνο ο πόνος δεν εξαφανίζεται, αυτός ο επίμονος πόνος στο στήθος, που δεν μπορεί να καταπραύνει ούτε το πιο ισχυρό παυσίπονο, ο πόνος που μοιάζει με σφιχτή περίδεση του θώρακα με ελαστικούς επιδέσμους, τόσο σφιχτή, μέχρι αίσθηση έλλειψης οξυγόνου.
Είναι η ανάμνηση απ΄ τα περιστέρια..»

Ελάχιστες φορές, διαβάζοντας ένα μυθιστόρημα, ένοιωσα την ανάγκη να πω: Ευχαριστώ.
Ετούτη είναι μία από αυτές.





**********************************
Βιογραφικό
«Γεννήθηκα στη Γερμανία τον Αύγουστο του 1956.Πλασμένη να ζω με μικρά και μεγάλα όνειρα και να απολαμβάνω την πραγματοποίησή τους, σήμερα έχω τη χαρά να είμαι παντρεμένη, να έχω δυο παιδιά επιστήμονες, να είμαι ειδικός γιατρός, να έχω παίξει θέατρο και να έχω δεχθεί έπαινο για ηθοποιία στο Φεστιβάλ της Κορίνθου από την κ.Ελένη Ζαφειρίου και τον κ. Ντίνο Σμαραγδή, να έχω ταξιδέψει σε πολλές χώρες του κόσμου..»
Τατιάνα Σλέποβα
Έχει στο ενεργητικό της οκτώ μυθιστορήματα, νουβέλες, συλλογή διηγημάτων και ποιημάτων.


(Κεντρική διάθεση στην Κατερίνη βιβλιοπωλείο ΜΑΤΙ)


Μίνα Παπανικολάου
Κατερίνη, Γενάρης 2012

Σάββατο 21 Ιανουαρίου 2012

Τώρα το ξέρεις..Ν.Βρεττάκος

 
 "Τώρα το ξέρεις: τα βουνά δε μπορούνε
να μας χωρίσουν.
Και φεύγοντας έρχεσαι.
Και φεύγοντας έρχομαι.
Δεν υπάρχει άλλος χώρος
έξω απ' το χώρο μας.
Κι ο άνεμος είναι
η αφή των χεριών μας.
Καθώς ταξιδεύουμε,
εσύ στο βορρά, εγώ προς το νότο,
κοιτώντας τον ήλιο,
ο καθένας μας έχει
τον άλλο στο πλάι του"~Ν. Βρεττάκος
 
 

Πέμπτη 19 Ιανουαρίου 2012

ΟΛΑ ΤΑ ΒΡΑΔΙΑ...


"ΟΛΑ ΤΑ ΒΡΑΔΙΑ..."

ΤΖΟΫΣ ΜΑΝΣΟΥΡ


Όλα τα βράδια σαν είμαι μόνη
την αγάπη μου σου διηγούμαι
στραγγαλίζω ένα λουλούδι
η φωτιά αργοσβήνει
χωνεμένη από θλίψη.
Μες στον καθρέφτη που η σκιά μου αποκοιμιέται
κατοικούνε πεταλούδες.
Όλα τα βράδια σαν είμαι μόνη
μελετώ το μέλλον στων ετοιμοθάνατων
τα μάτια
την ανάσα μου ανακατώνω με της
κουκουβάγιας το αίμα
και με τους τρελούς μαζί η καρδιά μου
πιλαλάει κρεσέντο.

μετάφραση: Έκτωρ Κακναβάτος      


       

Κυριακή 15 Ιανουαρίου 2012

Το δεξί σου πλευρό (Μίνα Παπανικολάου -- Σοφία Στρέζου)

..

 Το δεξί σου πλευρό (Μίνα Παπανικολάου -- Σοφία Στρέζου)


Μίνα Παπανικολάου
Το δεξί σου πλευρό με αποκόπτει αιμάτινα.
Σε λίγο,
άλλες φωνές θα μυρώνουν το στίχο σου
κι άλλες μορφές θα πλουτίζουν τη φαρέτρα της ποίησης.

Αφουγκράσου ,
μα στη λύπη σου μην αφήσεις να δουν
το είδωλό μου στα μάτια σου.


Σοφία Στρέζου
Στο δεξί σου πλευρό (ανα)γεννάται
το άλλο μισό μου
η σκέψη γίνεται στίχος
ενέχυρο στην απουσία
για ν' ανάβει σβησμένο αστέρι
στα αδιάβατα πέλαγα της ποίησης.

Επινοείς...
μα στη λάμψη σου μην αφήσεις να δουν
μια σελήνη να κλαίει στα μάτια μου.
 *************

2012

Σάββατο 14 Ιανουαρίου 2012

Οι μικροί γαλαξίες







Πάνε κι έρχονται οι άνθρωποι πάνω στη γη.
Σταματάνε για λίγο, στέκονται ο ένας
αντίκρυ στον άλλο, μιλούν μεταξύ τους.
Έπειτα φεύγουν, διασταυρώνονται, μοιάζουν
σαν πέτρες που βλέπονται.
Όμως, εσύ,
δε λόξεψες, βάδισες ίσα, προχώρησες
μες από μένα, κάτω απ’ τα τόξα μου,
όπως κι εγώ: προχώρησα ίσα, μες από σένα,
κάτω απ’ τα τόξα σου. Σταθήκαμε ο ένας μας
μέσα στον άλλο, σα να ‘χαμε φτάσει.
Βλέποντας πάνω μας δυο κόσμους σε πλήρη
λάμψη και κίνηση, σαστίσαμε ακίνητοι
κάτω απ’ τη θέα τους -
Ήσουν νερό,
κατάκλυσες μέσα μου όλες τις στέρνες.
Ήσουνα φως, διαμοιράστηκες. Όλες
οι φλέβες μου έγιναν άξαφνα ένα
δίχτυ που λάμπει: στα πόδια, στα χέρια,
στο στήθος, στο μέτωπο.
Τ’ άστρα το βλέπουνε, ότι:
δυο δισεκατομμύρια μικροί γαλαξίες και πλέον
κατοικούμε τη γη.
Νικηφόρος Βρεττάκος

Παρασκευή 13 Ιανουαρίου 2012

Μελισσάνθη- Ας...

ΜΕΛΙΣΣΑΝΘΗ

 

Ἄς...

Σὲ τοῦτο τὸ μεταξύ,
ἂς παίζουμε μὲ τὶς λέξεις,
ἂς παίζουμε τῆς ὁμιλίας τὸ θεῖο παιγνίδι
ἀνύποπτοι ποιητὲς
ποὺ κλέψανε τὸ μυστικὸ
νὰ βλέπουνε καὶ ν᾿ ἀκοῦνε,
ν᾿ ἀγγίζουνε καὶ νὰ γνωρίζουνε τὰ πράγματα,
τὴν εἰκόνα τοῦ Κόσμου ξαναπλάθοντας
μ᾿ ἀστραφτερὲς λέξεις ἂς παίζουμε
καθὼς παιδιὰ μ᾿ ἀθώα χοχλάδια
ποῦ ξεβράστηκαν στ᾿ ἀκροθαλάσσι
μόλις ἀγγίζοντας τὴ μυστικὴ φωτιὰ
μόλις μαντεύοντας
τὸν κρύφιο κεραυνό,
μὲ χῶμα ἂς σκεπάζουμε καὶ στάχτη
τὴ φλόγα ποὺ οἱ θνητοὶ ν᾿ ἀγγίσουν δὲν τολμοῦν
δέσμιοι στὸ θάνατο
ἂς ξανοίγουμε τὶς χάρτινες βαρκοῦλες μας
μὲς στὸν ἀστραποβόλο ὠκεανό...



Μελισσάνθη
«Η ανθρωπότητα θα σωθεί από τον άνθρωπο»
Του Δημήτρη Γκιώνη


Δεν είναι τόσο το «βραβείο Ουράνη» που μας έφερε στο σπίτι της Μελισσάνθης. Αλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά που η ποιήτρια βραβεύεται. Το 1938 και πάλι η Ακαδημία την τίμησε με τον Α' έπαινο για το βιβλίο της «Ο γυρισμός του ασώτου». Στη συνέχεια, το 1945, τιμήθηκε με εύφημο μνεία βραβείου Παλαμά για τη «Λυρική εξομολόγηση» και το 1965 με το κρατικό βραβείο ποίησης για το βιβλίο της «Φράγμα της σιωπής».
Δεν είναι λοιπόν τόσο η προχθεσινή βράβευση στην Ακαδημία Αθηνών για το σύνολο του ποιητικού έργου της όσο ένα οφειλόμενο χρέος για τη σημαντική και αθόρυβη προσφορά της στα γράμματά μας εδώ και 50 χρόνια -προσφορά που δεν έχει ούτε εκτιμηθεί ούτε προβληθεί- (και σ' αυτό ευθυνόμαστε κι εμείς οι δημοσιογράφοι καθώς παίζουμε λίγο-πολύ το παιχνίδι του «σταρ σύστεμ») στον βαθμό που της αξίζει.

Η κόλαση που λέγεται Αθήνα
Τη συναντάμε στο υπόγειο διαμέρισμά της σε μια πολυκατοικία απέναντι από του Μακρυγιάννη. Κι ενώ κατεβαίνοντας τα σκαλοπάτια έχουμε την αίσθηση ότι θα βρεθούμε σε κάποιο ντοστογιεφσκικό χώρο, βρισκόμαστε ξαφνικά σ' ένα φωτεινό κι ευχάριστο διαμέρισμα μ' ένα παράθυρο που βλέπει σ' έναν όμορφο κήπο ακριβώς δίπλα του. Ένα πεύκο, ένας φουντωτός πυράκανθος με τα κόκκινα άνθη του κι ένας επίσης φουντωτός υβίσκος δίνουν μια εικόνα που δεν την υποψιάζεσαι καθώς έρχεσαι από τη φρίκη που κυριαρχεί στο εξωτερικό της πολυκατοικίας. Εδώ ακόμα και οι θόρυβοι έχουν πνιγεί.
«Μένω από το 1960», λέει, «και ευτυχώς έχω σώσει αυτή τη γωνιά».
-Αναρωτιέμαι πώς βλέπετε τη σημερινή Αθήνα, εσείς, που είσαστε γέννημα και θρέμμα της.
«Καμία ίσως πόλη του κόσμου δεν αντικατοπτρίζει την κόλαση του σημερινού κόσμου όσο η Αθήνα! Στο ποιήμά μου «Η έβδομη σφραγίδα περιγράφω το σημερινό μας κατάντημα.

Πενήντα χρόνια στην ποίηση
Ψευδώνυμο της Ηβης Κούγια-Σκανδαλάκη, η Μελισσάνθη γεννήθηκε το 1910 στην Αθήνα. Σπούδασε στο Γαλλικό Ινστιτούτο και την παλιά Γερμανική Σχολή. Δούλεψε σαν δημοσιογράφος (κυρίως σαν διασκευάστρια αναγνωσμάτων και μεταφράστρια) και σαν καθηγήτρια της γαλλικής σε ιδιωτικές σχολές και νυχτερινά γυμνάσια.
Για δέκα περίπου χρόνια δούλεψε σαν συνεργάτρια σε λογοτεχνικά συγγράμματα του ραδιοφώνου απ' όπου παρουσίασε πολλές θεατρικές διασκευές, ελληνική και αμερικανική ποίηση κ.ά.
Εμφανίστηκε στα γράμματα το 1930 με την ποιητική συλλογή «Φωνές εντόμου». Τον επόμενο χρόνο κυκλοφόρησε τις «Προφητείες» που αποτέλεσε φιλολογικό γεγονός και την επέβαλε στα γράμματα. Εχει εκδώσει μέχρι σήμερα έντεκα ποιητικά βιβλία.
«Φαινόμενο που πραγματικά αγγίζει το θαύμα», την έχει αποκαλέσει ο Μαλακάσης. Ο Γρυπάρης την παραλληλίζει με τον Γκαίτε, ενώ ο Μάρκος Αυγέρης σημειώνει ότι η ποίησή της «και σαν αίσθηση και σα ποίηση και στους τόνους και στην έκφραση είναι ολότελα μοντέρνα, βυθίζεται ολόκληρη μέσα στη σημερινή αισθαντικότητα και όπως αναζητά την πνευματική γεύση του κόσμου συναντά τους ίδιους πανάρχαιους δρόμους της πνευματικής ηδονής ενώνοντας «τα εγγύς και τα άπω».

Καταφύγιο η ποίηση
Πιστεύετε πως οι διακρίσεις που δέχεται η ελληνική ποίηση ανταποκρίνονται στην αξία της; Αρχίζω την κουβέντα μας. «Το γεγονός και μόνο ότι έχουμε στην κορυφή έναν-δύο παγκόσμια αναγνωρισμένους ποιητές σημαίνει ότι έχουμε ένα πολύ σημαντικό υπόστρωμα. Πιστεύω ότι η ελληνική ποίηση όχι μόνο στέκεται δίπλα στην ευρωπαϊκή αλλά και προπορεύεται σε ποιότητα, προβληματισμό και θεματικό πλούτο».
-Και ο κόσμος πιστεύετε ότι διαβάζει ποίηση, ότι έχει ανάγκη από την ποίηση;
«Περισσότερο από κάθε άλλη φορά».
-Γιατί;
«Από μια διαίσθηση, ίσως να βρει το καθαρό του βλέμμα που έχει χάσει στη σκληρή κερδοσκοπική κοινωνία που ζούμε, να δει τα πράγματα στην ιερότητα και στην αγνότητά τους. Πρέπει να καταλάβουμε ότι το «τερατώδες» της εποχής μας είναι γέννημα της χρησιμοθηρικής αντίληψης του κόσμου που είναι ταυτόσημη με το πνεύμα της στυγνής εκμετάλλευσης σ' όλα τα πεδία».
«Και να λοιπόν», συνεχίζει η Μελισσάνθη, «που σε μια εποχή πέρα για πέρα χρησιμοθηρική, ψυχρά ωφελιμιστική και απάνθρωπη, οι νέοι άνθρωποι του τόπου μας αρχίζουν ν' αποζητούν αυτό που φαίνεται λιγότερο χρήσιμο: την ποίηση και τον ποιητή! Μέσα σ' έναν κόσμο θωρακισμένο, οικοδομημένο πάνω στην υλική δύναμη , ο ποιητής -αυτός ο ανυπεράσπιστος άνθρωπος του πλανήτη- μαθαίνει ξαφνικά ότι τον χρειάζονται. Κι αυτό είναι πολύ πολύ συγκινητικό».

Πάλη εσωτερική
-Ας δούμε τώρα, από ποιους ερεθισμούς αρχίσατε να γράφετε ποιήματα...
«Οι ερεθισμοί οι δικοί μου ξεκίνησαν από προβλήματα υπαρξιακά, από την οδυνηρή επαφή μου με τον κόσμο και όπως μου άρεσε η ποίηση βρήκαν διέξοδο σ' αυτήν».
-Ποια ήταν αυτά τα προβλήματα;
«Οι συγκρούσεις με το περιβάλλον πρώτα πρώτα. Ενας νέος άνθρωπος σ' έναν κόσμο φτιαγμένο από τους άλλους, που του είναι αδύνατο να τον παραδεχτεί. Αρχίζει τότε μια πάλη που είτε είναι εξωτειρκή: στήθος με στήθος, είτε εσωτερική: να εξηγήσει και να παραδεχτεί το σκληρό παιχνίδι που παίζεται γύρω μου. Η δεύτερη αυτή πάλη γίνεται πιο σκληρή όταν αισθάνεσαι την αδυναμία σου να δράσεις εξωτερικά».
-Και σεις προτιμήσατε αυτή τη δεύτερη.
«Ναι. Τώρα γιατί λειτούργησα έτσι είναι ίσως ένα μυστικό που ούτε η ίδια το ξέρω».
Το πώς η πάλη αυτή, η εσωτερική, πέρασε στην ποίηση της Μελισσάνθης μπορεί κανείς να το δει εισχωρώντας στο μεστό σε νοήματα έργο της. Η ίδια ωστόσο δεν έχει αντίρρηση να δώσει την «ταυτότητα» της ποίησής της:
«Χαρακτηρίζεται, θα έλεγα, από μια τάση προς το απόλυτο που βγαίνει από τη σύγκρουσή μου με το περιβάλλον μου γιατί δεν μπορούσα να βρω αυτό το απόλυτο. Και ακόμη, από μια αναζήτηση να βρω απαντήσεις σε ερωτήματα που με βασάνιζαν. Και μόνο το γεγονός ότι ένας άνθρωπος μαθαίνει κάποια στιγμή ότι πρέπει να πεθάνει, του δημιουργεί ερωτηματικά. Γιατί βρέθηκε στον κόσμο, από πού και τι πρέπει να κάνει για να υποφέρει λιγότερο».
-Τι μπορεί να τον βοηθήσει να δώσει απάντηση σ' αυτά τα ερωτήματα;
«Η αυτοεμβάθυνση που θα τον βοηθήσει να καταλάβει και τους συνανθρώπους του. Από τη φύση του ο άνθρωπος είναι ον αναντικατάστατο. Αν ήταν αυτάρκης μέσα στη φύση θα ήταν σαν τα ζώα που δεν ζητάνε τίποτα περισσότερο».
-Και το κακό που πρέπει να πολεμηθεί, πού βρίσκεται;
«Μακάρι τα άσχημα πράγματα να βρισκόντουσαν κάπου. Θα τα ανακαλύπταμε και θα γλιτώναμε. Το κακό υπάρχει μέσα στον άνθρωπο. Και το τραγικό, από τη στιγμή που το αποκαλύπτει, είναι ότι διαπιστώνει πως πολύ λίγο ρόλο μπορεί να παίξει μόνος του στη βελτίωση του κόσμου».

Από τον άνθρωπο η σωτηρία
-Οπότε κάτω από αυτές τις διαπιστώσεις πώς βλέπετε μια καλυτέρευση;
«Ο κόσμος επιζεί από την ισορροπία. Αν υπάρχει κάποια πάλη σήμερα μεταξύ καλού και κακού, φαίνεται ότι υπερισχύει το κακό. Πιστεύω όμως πως όπως σ' έναν άρρωστο οργανισμό δημιουργούνται αντίθετες δυνάμεις που τον βοηθάνε να επιζήσει. Ετσι θα βρεθούνε δυνάμεις τέτοιες που δεν θ' αφήσουν τον κόσμο να καταστραφεί. Πιστεύω ότι από τον άνθρωπο πάλι θα 'ρθει η σωτηρία. Η σωτηρία αυτή θα μπορούσε να 'ρθει και τώρα αν σε μεγάλο ποσοστό οι άνθρωπο έπαυαν να συντηρούν το κακό».
-Για παράδειγμα;
«Αυτό το κακό που συμβαίνει στην καταναλωτική κοινωνία, η μανία που μας έχει πιάσει όλους ν' αποκτήσουμε πράγματα περιττά και άχρηστα. Αν το συνειδητοποιήσουμε αυτό, όπως το συνειδητοποίησαν κάποτε οι χίπις, που δεν έκαναν όμως μια πλήρη επανάσταση,θα μπορούσαν ν' αλλάξουν πολλά πράγματα».

Ποίηση συμβολική
Στην «Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας» του Γιάννη Κορδάτου υπάρχει κάποια μομφή στην ποίηση της Μελισσάνθης. Γράφει: «Μόλις έβγαλε τη «Λυρική εξομολόγηση» (1945) την επέκριναν γιατί προσχώρησε στη μοντέρνα ποίηση και γιατί δεν ένιωσε τον παλμό της πολυτάραχης εποχής της».
Πολύ πιο αρμόδιος ο Μάρκος Αυγέρης θα γράψει το 1963: «Μέσα στους στίχους της φτάνουν αόριστοι αντίλαλοι από τους αγώνες του λαού στα χρόνια της Κατοχής και αργότερα, σκεπασμένοι στα σύμβολα και τις εικόνες».
Λέει τώρα η Μελισσάνθη: «Δεν πρόκειται για προσχώρηση στη μοντέρνα ποίηση όπως γράφει ο Κορδάτος, αλλά για μια βαθμιαία μεταβολή γάιτ η ζωή είναι μια συνεχής μετακίνηση. Οσο για το δεύτερο, το ότι δεν ένιωσα τον παλμό της εποχής μας, είναι το είδος της ποίησής μου τέτοιο. Μιλάω έμμεσα, με σύμβολα, αλληγορικά. Θα πρέπει ίσως να σας πω εγώ η ίδια ότι κάποιο ποίημά μου είναι εμπνευσμένο από την Κατοχή ή το Πολυτεχνείο για να το καταλάβετε. Βλέπω το δράμα το ανθρώπινο διαχρονικά. Δεν μ' ενδιαφέρει να κάνω δημαγωγία».
-Θέλετε να πείτε ότι οι ποιητές που εκφράζονται άμεσα δημαγωγούν;
«Δεν μου αρέσουν οι αφορισμοί, το κάθε τι που δικαιώνεται σαν ποιητικός λόγος είναι δεκτό. Μιλάω για τη δική μου ποίηση. Δεν έχω κλειστεί σε κανέναν πύργο. Κλείνεται κανένας σ' έναν πύργο όταν έχει κλειστεί σε μια ιδεολογία. Αυτός μένει αμετακίνητος. Στο μόνο που μένω αμετακίνητη είναι η πίστη μου στον άνθρωπο. Δεν είναι μια ιδεολογία, είναι μια βαθιά πεποίθηση που βγαίνει υπαρξιακά από μέσα μου».
-Είναι αλήθεια ότι περνάτε μεγάλα διαλείμματα που δεν γράφετε;
«Περνάω περιόδους στειρότητας ως προς την παραγωγή γιατί πρέπει ν' αφομοιώσω τα στοιχεία που έχω για να μετουσιωθούν σε ποιήματα. Επειτα, για να γράψω σήμερα ένα ποίημα, πρέπει να είναι ισάξιο με το καλύτερο που έχω γράψει. Ετσι συμβαίνει σ' ένα ποίημά μου να είναι πολλά συμπυκνωμένα».
Τελικά, η συνέντευξη αυτή που ξεκίνησε σαν ένα πορτρέτο της Μελισσάνθης, πήρε περισσότερο τη μορφή μιας φιλοσοφικής συζήτησης - που ούτε η ίδια ήθελε. Πράγμα που την έκανε ν' αγωνιά για την απόδοση αυτών που σημείωνα στην τρίωρη συζήτησή μας. Αν στη γεύση που δίνω εδώ από αυτή μας τη συζήτηση δεν μεταφέρεται κάτι από τη χαρά που μου έδωσε η επικοινωνία μ' έναν ζωντανό πνευματικό άνθρωπο που ζει την εποχή μας, που συμπάσχει αλλά και που πιστεύει αθεράπευτα στον άνθρωπο και στη ζωή, σίγουρα δεν θα φταίει άλλος από εμένα.

[Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην «Ελευθεροτυπία», 31/12/1976]

Τρίτη 10 Ιανουαρίου 2012

Γράμμα στὸν ἄνθρωπο τῆς πατρίδας μου-Νικηφόρος Βρεττάκος

Νικηφόρος Βρεττάκος


...Μὴν μὲ μαρτυρήσεις!
Καὶ προπαντὸς νὰ μὴν τοῦ πεῖς
πὼς μ᾿ ἐγκατέλειψεν ἡ ἐλπίδα!
Καθὼς κοιτᾷς τὸν Ταΰγετο,
σημείωσε τὰ φαράγγια  ποὺ πέρασα.
Καὶ τὶς κορφὲς ποὺ πάτησα.
Καὶ τὰ ἄστρα  ποὺ εἶδα.
Πές τους ἀπὸ μένα,
πές τους ἀπὸ τὰ δακρυά μου,
ὅτι ἐπιμένω ἀκόμη πὼς ὁ κόσμος  εἶναι ὄμορφος!


 **************************************
(5.6.1962) - Τι είναι αυτός ο μακρύς μονόλογος, που νοιώθω μέσα μου σήμερα το πρωί και που φαντάζομαι πως θάπιανε πολλά φύλλα χαρτιού αν τον έγραφα; Αλήθεια, είναι στιγμές που νοιώθω μια περίεργη αγάπη για το άσπρο αυτό ριγωμένο χαρτί, που το χέρι μου ακουμπά πάνω του και η ψυχή μου υπαγορεύει. Σα να αποθέτω πάνω του ένα μέρος από τον εαυτό μου και προσέχω και αγαπώ το μέρος που τον αποθέτω, όπως αγαπάει κανείς ένα κομμάτι γης που το φυτεύει με δέντρα ή με λουλούδια. Αγαπώ αυτό το χαρτί σαν ένα κομμάτι γης και περισσότερο από ένα κομμάτι γης, γιατί γίνεται ένα με την ψυχή μου.

Γι' αυτό κι' αγοράζω πολύ χαρτί μην τυχόν και μου λείψει σε καμμιά στιγμή κι' αρχίσει το χέρι μου και τρέμει και δεν ξέρω τι να τον κάνω τον εαυτό μου, όπως σήμερα που νοιώθω μέσα μου πολύ νερό, πολλές κουβέντες και το χαρτί μοιάζει με τη σκαμμένη πέτρα, μοιάζει με το λίκνο, μοιάζει με τη λήκυθο, μοιάζει με τη σπηλιά που καταφεύγει ένα άγριο ζώο για να γεννήσει, μοιάζει με το σπάργανο. Αυτή την αγάπη την ένοιωθα αλλά δεν την είχα σκεφτεί κι' ακόμη δεν είχα σκεφτεί πως αυτό το χαρτί στάθηκε η μεγάλη συντροφιά της ζωής μου. Αντικρυζόμουνα μαζί του, ιδίως το πρωί, αντικρυζόμουνα τη νύxτα, κάθε μέρα αντικρυζόμουνα και κανείς άλλος, ομολογώ, δεν με είδε να xαμογελώ ή να κλαίω κατά τη διάρκεια της συντροφιάς ή της συνεργασίας μας.
Ανατρέχω στο παρελθόν, ανατρέχω στα παιδικά μου χρόνια. Ήμουνα δώδεκα χρονών, καλοκαίρι, κατοικούσα σε μια μοναξιά. «Τι να σου φέρω γιε μου από το χωριό», μού 'λεγε η μητέρα μου. «Χαρτί». «Πάλι χαρτί;» Κι' έσκυβα πάνω του, όπως σκύβει κανείς πάνω σ' ένα αγαπημένο πρόσωπο. Ο αέρας κουνούσε τη φλόγα του λυχναριού, σκιές σάλευαν στο χαρτί και το αγαπούσα χωρίς να το 'χω σκεφτεί κι' έπρεπε να το αγαπώ και να το 'χω σκεφτεί, αφού σ' αυτό μόνον εμπιστευόμουν τα μυστικά μου, σ' αυτό, όχι στη μητέρα μου, όχι στ' αδέρφια μου, όχι σε κανέναν άλλο, όχι στους φίλους μου, που δεν ήταν τότε παρά λουλουδάκια, περαστικά σύννεφα, θάμνοι, μικροί σκαραβαίοι και πασχαλίτσες.


(6-7-1962) - Όλες αυτές τις μέρες το χέρι μου, δεν έμεινε μακρυά από το χαρτί. Κάθε τόσο ακουμπούσε πάνω του, το θώπευε αναποφάσιστο. Κάτι έβρισκε να διορθώσει, να αλλάξει μια λέξη, να προσθέσει μια λέξη. Ωστόσο δεν άρχιζε κάτι άλλο. Κινιόταν όπως το εκκρεμές. Δεν σταμάτησε, δεν αποσύρθηκε, δεν του έλειψε η φωτιά. Καμμιά φορά η σιωπή, το xαμόγελο, υποτάσσουν το xέρι, το πείθουν να συμμετάσχει κι' αυτό στις σιωπηλές ζυμώσεις της προπαρασκευής. Μιας προπαρασκευής που και τότε, κατά τη διάρκειά της, δεν σταματάει τίποτα. Το καμίνι εξακολουθεί να καίει, το αίμα διοχετεύεται κανονικά, το αίμα εξακολουθεί να καίγεται κανονικά.
Η μικρή φλόγα, όπως συμβαίνει κάποτε με μερικές καμινάδες, σαλεύει στο χρόνο.


(8-10-1962) - Χτες βράδυ άκουγα χτύπους μέσα μου. Χτύπους ζωντανού πλάσματος. Είχα την εντύπωση πως κάτι ήταν κοντά σε μια πόρτα, έτοιμο να βγει και την εντύπωση πως εγώ ο ίδιος ήμουν μπροστά σε μια πόρτα που θα άνοιγε. Η λέξη φως επανέρxονταν στο μυαλό μου, ή καλλίτερα το φως επανέρxονταν μέσα μου σαν αίσθηση που αναγκαστικά έπειτα γίνονταν λέξη.
Φως: η κορυφαία του χορού των λέξεων της ψυχής μου, που ζητούσε να συνδεθεί με τις άλλες λέξεις.
Κάθισα αρκετή ώρα στο πάρκο, μόνος, χωρίς να νοιώθω την ψύχρα, προσηλωμένος σ' αυτό που γίνονταν μέσα μου. Οι φυλλωσιές των δέντρων κρέμονταν πάνω μου, η νύχτα ήταν προχωρημένη. Σηκώθηκα όρθιος. Ένοιωθα ελαφρύς κι' ένοιωθα την ψυχή μου νάχει ανυψωθεί μέσα μου. Οι κινήσεις της μου θύμιζαν τις κινήσεις του ευλύγιστου γερακιοϋ πάνω από τον Ταΰγετο.
Μια νύχτα ακόμη, μια μέρα ακόμη, θέλεις να σου εμπιστευτώ κάτι; Μου φαίνεται πως οι νύχτες μου και οι μέρες μου δεν κόβονται από το χρόνο μου.


Νικηφόρος Βρεττάκος


(Απόσπασμα από το βιβλίο "Ενώπιος ενωπίω" εκδ. Τρία φύλλα, 1991)




Κυριακή 8 Ιανουαρίου 2012

Σαν τον τυφλό μπροστά στον καθρέφτη-Αργύρης Χιόνης

22 Απριλίου 1943 - 25 Δεκεμβρίου 2011


Ω ναι! Ξέρω καλά πως δεν χρειάζεται καράβι για να ναυαγήσεις
πως δεν χρειάζεται ωκεανός  για να πνιγείς.
Υπάρχουν πολλοί που ναυαγήσαν μέσα στο κοστούμι τους,
μέσα στη βαθιά τους πολυθρόνα,
πολλοί που για πάντα τους σκέπασε το πουπουλένιο τους πάπλωμα.

Πλήθος αμέτρητο πνίγηκαν μέσα στη σούπα τους, σ΄ένα κουπάκι του καφέ, σ΄ένα κουταλάκι του γλυκού.


Ας είναι γλυκός ο ύπνος τους εκεί βαθιά που κοιμούνται.
Ας είναι γλυκός και ανόνειρος.
Κι ας είναι ελαφρύ το νοικοκυριό που τους σκεπάζει.





"Σαν τον τυφλό μπροστά στον καθρέφτη"-1986

Σάββατο 7 Ιανουαρίου 2012

Ιδανικό ή το φάντασμα του Μαγιακόφσκι-Στρ.Παρέλης

Μέσα στα λεκιασμένα σεντόνια ενός ύπνου εφιαλτικού με φροϋδικές προεκτάσεις και κερατωμένη κυρά- ψυχή

απόναν γιό του αρχαίου Διόνυσου που βαριέστησε μέσα στην λάμψη του αρχαίου κάλλους και σαλτάρισε μαστουρωμένος στον "απάνω κόσμο"

ντυμένος τον ζουρλομανδύα της ύπαρξης 

μ’ένα σκουπιδαριό αστικό που οι κομουνιστές το κοροϊδέψαν μέσα από μία αυτοκτονική φιλολογία -

με μια πρόστυχη libido μεταεφηβική -

στο μαλλιαρό κεφάλι της απόγνωσης..

αυτό το ζαρωμένο παλιόπραμα από εμάς τους ίδιους μες την σύμπτωση της λογοκριμένης ποίησης:

Ήταν αυτή που σηκώθηκε μέσα στην ερημωμένη εγκατάλειψή της  
της είπα "σ’αγαπώ Ελένη"-
Ένας τοίχος αντήχησε,        
μετά άλλος        
κι άλλος ..         
στη σειρά έπεσαν όλα :

Πατώματα φασιστικής ιδέας, καναπέδες έσπασαν τα πόδια τους
από χοντρόκωλους αστούς αδιαφορώντας για την πείνα του πατέρα μου.

Αυτό που κραταιώθηκε με το ζόρι γιατί έπρεπε το είχε θρέψει η παρέα μου
-μια σειρά νέοι –
τα βράδια γυρίζαμε στο σπίτι αργά
μεθυσμένοι ψάχνοντας για το φεγγάρι μες τις τσέπες μας μ’επιμονή!...

Μέσα σ’ αυτήν την βίβλο όλο ανθισμένες τριανταφυλλιές και περίτεχνα εξώφυλλα από δέρμα καρδιάς- με βαρύγδουπη λαλιά ευαγγελιστή που σου μιλάω ξημερώματα Κυριακής γεια σου, γεια σου γυναίκα με το σμαράγδι της ωραίας καρφιτσωμένο στα μάτια σου.

Γυρίζω από την νύχτα μιας ρεμπέτικης μυθολογίας.
Περιθωριοποιημένος .
Από άγνοια βαφτισμένος μέσα στον σκοταδισμό της πολιτικής ουσίας των πραγμάτων σέρνοντας μαζί μου αυτούς που σ΄αγάπησαν σ’ ένα κιτάπι όλο στίχους κλούβιους που φυτοζωούνε-
άλλοτε δημητριακοί και  άλλοτε απέραντα στείροι:
Κανένας ρυθμός.
Μόνο πέφτει λίγο χιόνι              
ίσως πάνω στα μαραμένα λόγια ενός ποιητή που είναι φτωχός και τηγανίζει αυγά.
Κάπως έτσι δεν πρόκειται να τον θυμηθεί η δόξα.
Και γιατί υπάρχεις;
Μια τάξη πραγμάτων σε αποδέχεται επαναστατικά
μέσα στο βλέφαρο του αιώνα σου να παίζεις φυσαρμόνικα

πρωί  

ένας ήλιος διαλαλεί την ευτυχία του μέσα στα μακριά μαλλιά σου-

υπάρχει

ξεφλουδισμένη ψυχή θρησκευάμενη που τσούζει από απραξία και συνείδηση φιλολογική -


η ελληνική δημόσια ράτσα του μύθου χαροπαλεύει
στα δικαστήρια άορκων μαρτύρων
που ισχυρίζονται ένοχο τον "απαίσιο γείτονα".    Θυμάσαι;
Είχε μια μικρή κορούλα αξιολάτρευτη όλο φακίδες και χαμόγελα

τ’ απογέματα έβγαζε τα βάσανα βόλτα -

σε μια ηλικία κατόρθωσε να έχει υπαρξιακά προβλήματα τεντωμένα:
καπνός, καφετέρια, κακός εραστής…             αυτοκτόνησε
μέσα στο όρθιο πρόβλημα της μοναξιάς της.
Βούισαν ξέφρενα  μέσα στο λερωμένο μυαλό μου από αλκοόλ
και ψυχικά απωθημένα τα προβλήματα του κοσμάκη

άγχος

η ανεργία τσιρίζοντας
μια κόλα χαρτί έχοντας μας τυλίξει 
είμαστε χέρια πόδια και κουτσό μυαλό ˙
μέσα στα μακρινά εργατικά οράματα ωριμάζει
ο ορυμαγδός της αίσθησης -
η συνείδηση που καγχάζει -
μια μεροκαματιάρικη  ηθική
συνοψίζεται με θρησκευτική ευλάβεια στον άρτο και τον οίνο -
η οικογένεια πεινάει…
Όχι θεάματα..,

‘Ελα λοιπόν:
βολτάρουμε στο σκοτεινό αλσύλλιο του μυαλού με
ένα άγριο βλέμμα φονικό τονίζοντας τις λέξεις "μου λείπει" -         
γίνεται φασαρία
αδειάζουν τσέπες και η εξαγριωμένη όψη του συνδικαλιστή
φωνάζει "Αμερική ώ Αμερική απαίσια.." 
φρεναρισμένη ευτυχία πάνω στην καρδιά μου.
Ο θεός κοιτάζει απορημένος.
Καυτηριάζονται  από τον πόνο οι φταίχτες του σήμερα -
καφενέδες υπερτοπικοί  με απέραντους μάγκες που καπνίζουνε σέρτικα -
έλα λοιπόν έλα λοιπόν Ελενίτσα…
το σπίτι μας κρυώνει -
ποιος πληρώνει το νοίκι;
είμαστε αφιλόξενοι οι άγγελοι της πιο ψυχοπονιάρικης θρησκείας μωρό μου…


                       24.2.1983
                       Ηράκλειο

Βρες χρόνο - Γιάννης Ρίτσος



Βρες χρόνο για δουλειά -
αυτό είναι το τίμημα της επιτυχίας.
Βρες χρόνο για σκέψη -
αυτό είναι η πηγή της δύναμης.
Βρες χρόνο για παιχνίδι -
αυτό είναι το μυστικό της αιώνιας νιότης.
Βρες χρόνο για διάβασμα -
αυτό είναι το θεμέλιο της γνώσης.
Βρες χρόνο να είσαι φιλικός -
αυτό είναι ο δρόμος προς την ευτυχία.
Βρες χρόνο για όνειρα -
αυτά θα τραβήξουν το όχημά σου ως τ' αστέρια.
Βρες χρόνο ν' αγαπάς και ν' αγαπιέσαι -
αυτό είναι το προνόμιο των Θεών.
Βρες χρόνο να κοιτάς ολόγυρα σου -
είναι πολύ σύντομη η μέρα για να 'σαι εγωιστής.
Βρες χρόνο να γελάς -
αυτό είναι η μουσική της ψυχής.
Βρες χρόνο να είσαι παιδί -
για να νοιώθεις αυθεντικά ανθρώπινος.
Τ όνειρο του παιδιού είναι η Ειρήνη.
Τ' όνειρο της μάνας είναι η Ειρήνη.
τα λόγια της αγάπης κάτω από τα δέντρα είναι η Ειρήνη....
Ειρήνη είναι ένα ποτήρι ζεστό γάλα
κι ένα βιβλίο μπροστά στο παιδί που ξυπνάει.


  (Μονεμβασιά 1 Μαΐου 1909 - Αθήνα 11 Νοεμβρίου 1990)

ΠΑΝΘΕΟΝ-Κουφογκάζου Φωτεινή

ΠΑΝΘΕΟΝ (Λιτόχωρο)

Πάνθεον!
…..εκεί, οπού τα δροσερόφυλλα
αστέρια, σκύβουν και φιλιώνουν
με τη δική μου ανάσταση.
Το πανηγύρι της φύσης
….ευωδιάς ξημέρωμα.!
Εκεί ...επενδύουν οι θεοί
το απόλυτο της ευτυχίας
και την υλοποίηση των υποσχέσεων.
Σμίγουν τα σύννεφα,
μουσκεύουν οι σιωπές,
είναι νωπές οι μνήμες…
.
Αθώρητες μορφές θεών…
κι όμως,.....
υπάρχουν στα βάθη του ορίζοντα,
εκεί που κοκκινίζει ο ουρανός
κι ολόγιομη προβάλει η σελήνη….
Καθρεφτίζεται σε υπόγεια νερά,
Πηγές της Αφροδίτης.

Βουίζουν τα μελίσσια, χαίρονται
καθώς ρουφάνε άνοιξη.
Στου θυμαριού την αγκαλιά
και στα σκοτάδια τα πυκνά της αγριόφτερης
φέγγουν τρελές πυγολαμπίδες.
Μη φοβηθείς να καρτερείς
στα μονοπάτια του,
δε θα χαθείς,
δε θα σου φράξουνε το δρόμο,
πνεύματα αθάνατα φρουρούν εκεί,
πανάρχαια,
με κάθε τρόπο
σου δείχνουν την πορεία με σημάδια

Πάντα ψηλά θα σ’ οδηγούν,
σε παρυφές για την κορφή
που λάμπει σα χρυσόσκονη το χιόνι
και στα μπαλκόνια του ουρανού θα κρεμαστείς,
διάττοντας αστέρας θα φωτίζει
Έτσι θαρρώ θε να’ ναι ο παράδεισος,
Εκεί θε ν' αντικρύσω
της αλήθειας
την αθέατη πλευρά της.


Παρασκευή 6 Ιανουαρίου 2012

Φως και πάλι Φως η ψυχή που μάχεται-Οδ.Ελύτης

"..κι είναι το Φως που ραγίζει τα σύννεφα.."-Μ.Π.

Χρόνια Πολλά και Φωτεινά
 

"Στο όνομα της φωτεινότητας και της διαφάνειας"-Οδ.Ελύτης

Στο όνομα της φωτεινότητας και της διαφάνειας

Στην απονομή του βραβείου Νόμπελ ο Ελύτης έκανε ένα σύντομο χαιρετισμό στα Γαλλικά. Και είπε μεταξύ άλλων:

« Ας μου επιτραπεί, παρακαλώ, να μιλήσω στο όνομα της φωτεινότητας και της διαφάνειας. Επειδή οι ιδιότητες αυτές είναι που καθορίσανε τον χώρο μέσα στον οποίο μου ετάχθη να μεγαλώσω και να ζήσω. Και αυτές είναι που ένιωσα, σιγά - σιγά, να ταυτίζονται μέσα μου με την ανάγκη να εκφρασθώ. Είναι σωστό να προσκομίζει κανείς στην τέχνη αυτά που του υπαγορεύουν η προσωπική του εμπειρία και οι αρετές της γλώσσας του. Πολύ περισσότερο όταν οι καιροί είναι σκοτεινοί και αυτό που του υπαγορεύουν είναι μια όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ορατότητα. Δεν μιλώ για τη φυσική ικανότητα να συλλαμβάνει κανείς τ' αντικείμενα σ' όλες τους τις λεπτομέρειες αλλά για τη μεταφορική, να κρατά την ουσία τους και να τα οδηγεί σε μια καθαρότητα τέτοια που να υποδηλώνει συνάμα την μεταφυσική τους σημασιολογία. 0 τρόπος με τον οποίο μεταχειρίστηκαν την ύλη οι γλύπτες της Κυκλαδικής περιόδου, που έφτασαν ίσια-ίσια να ξεπεράσουν τηv ύλη, το δείχνει καθαρά. Όπως επίσης, ο τρόπος που οι εικονογράφοι του Βυζαντίου επέτυχαν από το καθαρό χρώμα να υποβάλλουν το "θείο".

Μια τέτοια, διεισδυτική και συνάμα μεταμορφωτική επέμβαση μέσα στην πραγματικότητα επεχείρησε πιστεύω ανέκαθεν και κάθε υψηλή ποίηση. Όχι να αρκεστεί στο "νυν έχον" αλλά να επεκταθεί στο "δυνατόν γενέσθαι" . Κάτι που, είναι η αλήθεια, δεν εκτιμήθηκε πάντοτε. Ίσως γιατί οι ομαδικές νευρώσεις δεν το επέτρεψαν. Ίσως γιατί ο ωφελιμισμός δεν άφησε τα μάτια των ανθρώπων ανοιχτά όσο χρειάζεται. Η ομορφιά και το φως συνέβη να εκληφθούν άκαιρα ή ανώδυνα. Και όμως. Η διεργασία που απαιτείται για να φτάσει κανείς στο σχήμα του Αγγέλου είναι, πιστεύω, πολύ πιο επώδυνη από την άλλη που εκμαιεύει όλων των λογιών τους Δαίμονες.

Βέβαια υπάρχει το αίνιγμα. Βέβαια υπάρχει το μυστήριο. Αλλά το μυστήριο δεν είναι μια σκηνοθεσία που επωφελείται από τα παιχνίδια της σκιάς και του σκότους για να μας εντυπωσιάσει απλώς. Είναι αυτό που εξακολουθεί να παραμένει μυστήριο και μέσα στο απόλυτο φως. Είναι τότε που προσλαμβάνει την αίγλη εκείνη που ελκύει και που την ονομάζουμε Ομορφιά. Την Ομορφιά που είναι μια οδός - η μόνη ίσως οδός προς το άγνωστο μέρος του εαυτού μας, προς αυτό που μας υπερβαίνει. Επειδή αυτό είναι στο βάθος η ποίηση: η τέχνη να οδηγείσαι και να φτάνεις προς αυτό που σε υπερβαίνει.

Από τα μυριάδες μυστικά σήματα, που μ' αυτά είναι διάσπαρτος ο κόσμος και που αποτελούν άλλες τόσες συλλαβές μιας άγνωστης γλώσσας, να συνθέσεις λέξεις και από τις λέξεις φράσεις που η αποκρυπτογράφησή τους να σε φέρνει πιο κοντά στην βαθύτερη αλήθεια.

Πού λοιπόν βρίσκεται σε έσχατη ανάλυση η αλήθεια; Στην φθορά και στον θάνατο που διαπιστώνουμε κάθε μέρα γύρω μας ή στη ροπή που μας ωθεί να πιστεύουμε ότι αυτός ο κόσμος είναι ακατάλυτος και αιώνιος; Είναι φρόνιμο να αποφεύγουμε τις μεγαλεπήβολες εκφράσεις, το ξέρω. Οι κατά καιρούς κοσμολογικές θεωρίες τις χρησιμοποίησαv, ήρθαν σε σύγκρουση, ακμάσανε, πέρασαν. Η ουσία όμως έμεινε, μένει. Και η Ποίηση, που εγείρεται στο σημείο όπου ο ορθολογισμός καταθέτει τα όπλα του για να τ' αναλάβει εκείνη και να

προχωρήσει μέσα στην απαγορευμένη ζώνη, ελέγχεται να είναι ίσια-ίσια εκείνη που προσβάλλεται λιγότερο από τη φθορά. Διασώζει σε καθαρή μορφή τα μόνιμα, τα βιώσιμα στοιχεία που καταντούν δυσδιάκριτα μέσα στο σκότος της συνείδησης όπως τα φύκια μέσα στους βυθούς των Θαλασσών. Να γιατί μας χρειάζεται η διαφάνεια. Για να διακρίνουμε τους κόμπους στο νήμα που μες από τους αιώνες τεντώνεται και μας βοηθεί να σταθούμε όρθιοι πάνω σ' αυτή τη γη.

Από τον Ηράκλειτο έως τον Πλάτωνα και από τον Πλάτωνα έως τον lησού διακρίνουμε αυτό το "δέσιμο" που φτάνει κάτω από διάφορες μορφές ως τις ημέρες μας και που μας λέει περίπου το ίδιο: ότι εντός του κόσμου τούτου εμπεριέχεται και με τα στοιχεία του κόσμου τούτου ανασυντίθεται ο άλλος κόσμος, ο "πέραν", η δεύτερη πραγματικότητα, η υπερτοποθετημένη επάνω σ' αυτήν όπου παρά φύσιν ζούμε. Είναι μια πραγματικότητα που τη δικαιούμαστε και που από δική μας ανικανότητα δεν αξιωνόμαστε.

Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι σε εποχές υγιείς το Κάλλος ταυτίσθηκε με το Αγαθόν και το Αγαθόν με τον Ήλιο. Κατά το μέτρο που η συνείδηση καθάρεται και πληρούται με φως, τα μελανά σημεία υποχωρούν και σβήνουν αφήνοντας κενά που - όπως ακριβώς στους φυσικούς νόμους - τα αντίθετά τους έρχονται να πληρώσουν τη Θέση τους. Κι αυτό, με τέτοιον τρόπο που τελικά το δημιουργημένο αποτέλεσμα να στηρίζεται και στις δύο πλευρές, Θέλω να πω στο "εδώ" και στο "επέκεινα". Ο Ηράκλειτος δεν είχε ήδη μιλήσει για μιαν "εκ των διαφερόντων καλλίστην αρμονίην";

Εάν είναι ο Απόλλων ή η Αφροδίτη, ο Χριστός ή η Παναγία, που ενσαρκώνουν και προσωποποιούν την ανάγκη να δούμε υλοποιημένο εκείνο που σε ορισμένες στιγμές διαισθανόμαστε, δεν έχει σημασία. Σημασία έχει η αναπνοή της αθανασίας που μας επιτρέπουν. Η Ποίηση οφείλει, κατά την ταπεινή μου γνώμη, πέραν από συγκεκριμένα δόγματα, να επιτρέπει αυτή την αναπνοή .

Πώς να μην αναφερθώ εδώ στον Φρειδερίκο Χαίλντερλιν, τον μεγάλο ποιητή που με το ίδιο πνεύμα εστράφηκε προς τους Θεούς του Ολύμπου και προς τον Ιησού; Η σταθερότητα που έδωσε σ' ένα είδος οράματος είναι ανεκτίμητη. Και η έκταση που μας αποκάλυψε μεγάλη. Θα έλεγα τρομακτική. Αυτή άλλωστε είναι που τον έκανε, όταν μόλις ακόμη άρχιζε το κακό που σήμερα μας πλήττει, ν' ανακράξει: Wozu Dichter in durftiger Zeit!

Oι καιροί, φευ, εστάθηκαν ανέκαθεν για τον άνθρωπο durftiger. Αλλά και η ποίηση ανέκαθεν λειτουργούσε. Δύο φαινόμενα προορισμένα να συνοδεύουν την επίγεια μοίρα μας και που το ένα τους αντισταθμίζει το άλλο. Πώς αλλιώς. Αφού και η νύχτα και τ' άστρα μας γίνονται αντιληπτά χάρη στον ήλιο. Με τη διαφορά ότι ο ήλιος, κατά τη ρήση του αρχαίου σοφού, εάν υπερβεί τα μέτρα καταντά "ύβρις". Χρειάζεται να βρισκόμαστε στη σωστή απόσταση από τον ηθικόv ήλιο, όπως ο πλανήτης μας από τον φυσικόν ήλιο, για να γίνεται η ζωή επιτρεπτή. Mας έφταιγε άλλοτε η αμάθεια. Σήμερα μας φταίει η μεγάλη γνώση. Δεν έρχομαι μ' αυτά που λέω να προστεθώ στην μακρά σειρά των επικριτών του τεχνικού μας πολιτισμού. Μια σοφία παλαιή όσο και η χώρα που μ' εξέθρεψε, μ' εδίδαξε να δέχομαι την εξέλιξη, να χωνεύω την πρόοδο μαζί με όλα της τα παρεπόμενα, όσο δυσάρεστα και αν μπορεί να είναι αυτά.

Τότε όμως η Ποίηση; Τι αντιπροσωπεύει μέσα σε μια τέτοια κοινωνία; Απαντώ: τον μόνο χώρο όπου η δύναμη του αριθμού δεν έχει πέραση. Και ακριβώς, η εφετεινή απόφασή σας να τιμήσετε στο πρόσωπό μου την ποίηση μιας μικρής χώρας δείχνει σε πόσο αρμονική ανταπόκριση βρίσκεστε με την χαριστική αντίληψη της τέχνης, την αντίληψη ότι η τέχνη είναι η μόνη εναπομένουσα πολέμιος της ισχύος που κατήντησε να έχει στους καιρούς μας η ποσοτική αποτίμηση των αξιών.

Είναι, το ξέρω, άτοπο ν' αναφέρεται κανείς σε προσωπικές περιπτώσεις. Και ακόμη πιο άτοπο να επαινεί το σπίτι του. Είναι όμως κάποτε απαραίτητο, στον βαθμό που αυτά βοηθούν να δούμε πιο καθαρά μιαν ορισμένη κατάσταση πραγμάτων. Και είναι σήμερα η περίπτωση. Μου εδόθηκε, αγαπητοί φίλοι, να γράφω σε μια γλώσσα που μιλιέται μόνον από μερικά εκατομμύρια ανθρώπων. Παρ' όλ' αυτά, μια γλώσσα που μιλιέται επί δυόμισι χιλιάδες χρόνια χωρίς διακοπή και μ' ελάχιστες διαφορές. Η παράλογη αυτή, φαινομενικά, διάσταση, αντιστοιχεί και στη υλικο-πνευματική οντότητα της χώρας μου. Που είναι μικρή σε έκταση χώρου και απέραντη σε έκταση χρόνου. Και το αναφέρω όχι διόλου για να υπερηφανευθώ αλλά για να δείξω τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας ποιητής όταν χρησιμοποιεί για τα πιο αγαπημένα πράγματα τις ίδιες λέξεις που χρησιμοποιούσαν μια Σαπφώ ή ένας Πίνδαρος π.χ. - χωρίς ωστόσο να έχει το αντίκρισμα που είχαν εκείνοι επάνω στην έκταση της πολιτισμένης τότε ανθρωπότητας. Εάν η γλώσσα αποτελούσε απλώς ένα μέσον επικοινωνίας, πρόβλημα δεν θα υπήρχε. Συμβαίνει όμως ν' αποτελεί και εργαλείο μαγείας και φορέα ηθικών αξιών. Προσκτάται η γλώσσα στο μάκρος των αιώνων ένα ορισμένο ήθος. Και το ήθος αυτό γεννά υποχρεώσεις. Χωρίς να λησμονεί κανείς ότι στο μάκρος εικοσιπέντε αιώνων δεν υπήρξε ούτε ένας, επαναλαμβάνω ούτε ένας, που να μην γράφτηκε ποίηση στην ελληνική γλώσσα. Nα τι είναι το μεγάλο βάρος παράδοσης που το όργανο αυτό σηκώνει. Το παρουσιάζει ανάγλυφα η νέα ελληνική ποίηση.

Η σφαίρα που σχηματίζει η νέα ελληνική ποίηση έχει, θα μπορούσε να πει κανείς, όπως κάθε σφαίρα δύο πόλους: τον βόρειο και τον νότιο. Στον ένα τοποθετείται ο Διονύσιος Σολωμός που από την άποψη της εκφραστικής επέτυχε - προτού υπάρξει ο Mallarmé στα ευρωπαϊκά γράμματα - να χαράξει με άκρα συνέπεια και αυστηρότητα την αντίληψη της καθαρής ποίησης με όλα της τα παρεπόμενα: να υποτάξει το αίσθημα στη διάνοια, να εξευγενίσει την έκφραση και να δραστηριοποιήσει όλες τις δυνατότητες του γλωσσικού οργάνου προς την κατεύθυνση του Θαύματος. Στον άλλο πόλο, τοποθετείται ο K. Π. Καβάφης, αυτός που παράλληλα με τον T. S. Eliot έφτασε στην άκρα λιτότητα, στη μεγαλύτερη δυνατή εκφραστική ακρίβεια, εξουδετερώνοντας τον πληθωρισμό στην διατύπωση των προσωπικών του βιωμάτων.

Ανάμεσα στους δύο αυτούς πόλους κινήθηκαν οι μεγάλοι μας άλλοι ποιητές, ο Ανδρέας Κάλβος, ο Κωστής Παλαμάς, ο Άγγελος Σικελιανός, ο Νίκος Καζαντζάκης, ο Γιώργος Σεφέρης, άλλος λιγότερο άλλος περισσότερο προς το ένα ή το άλλο από τα δύο άκρα. Αυτή είναι μια πρόχειρη και όσο γίνεται πιο σχηματική χαρτογράφηση του νεοελληνικού ποιητικού λόγου. Το πρόβλημα για μας που ακολουθήσαμε, ήτανε να επωμιστούμε τα υψηλά διδάγματα που μας κληροδότησαν και, ο καθένας με τον τρόπο του, να τ' αρμόσουμε πάνω στη σύγχρονη ευαισθησία. Πέραν από τα όρια της τεχνικής, οφείλαμε να φτάσουμε σε μια σύνθεση που από το ένα μέρος ν' αναχωνεύει τα στοιχεία της ελληνικής παράδοσης και από το άλλο να εκφράζει τα κοινωνικά και ψυχολογικά αιτήματα της εποχής μας. Με άλλα λόγια, να φτάσουμε να προβάλλουμε τον τύπο του "Ευρωπαίου - Έλληνα". Δεν μιλώ για επιτυχίες, μιλώ για προσπάθειες. Οι κατευθύνσεις είναι που έχουν σημασία για τον μελετητή της Λογοτεχνίας.

Πέμπτη 5 Ιανουαρίου 2012

ΘΑ ΣΕ ΒΡΩ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ

Ν. Γκουλιάεφ-Δεν είναι υπέροχο;



Σ΄αυτό τον κόσμο
είμαι επισκέπτης απρόσκλητος.


Από παντού νοιώθω τον ερχομό 
αυτής της παγωμένης αύρας.
Όχι χαμένος.
Παρατημένος.
Είμαι μόνος, πρόσωπο με πρόσωπο με αυτήν την πόλη..(..)
Εγώ αιώνια φυλάω μέσα μου έναν όρκο:
ΠΟΤΕ δεν θα γίνω τροφή για τα κοράκια!


Ανάμεσα, λοιπόν, σ΄όλη αυτή τη δυσοσμία
Υπάρχει κάτι πολύ ιδιαίτερο:
-Σ΄αγαπώ πολύ, δεν είναι υπέροχο;




Ν. Γκουλιάεφ 

Τρίτη 3 Ιανουαρίου 2012

Ανελέητο φεγγάρι-Γιάννης Ποταμιάνος



Ανελέητο φεγγάρι

Ανελέητο απόψε το φεγγάρι
……………….. στα παγωμένα πάρκα
Παραμονεύει πίσω από δέντρα
…………………………… χειμωνιάτικα
Ανελέητο απόψε το φεγγάρι
απλώνει το χέρι του
……….. να θωπεύει τα μαλλιά σου,
παίζει στον ασημένιο βόστρυχο
………… που σου πήρε ο άνεμος
Ο άνεμος που ταξιδεύει μέσα κι έξω
να φέρνει τη βροχή
…………. σε διψασμένους κάμπους

Από μεγάλο ταξίδι θα ‘ρθει απόψε
………………………………. ο άνεμος
να φέρει κοντά μου
…… μαραμένα φύλλα
………………………… και τα μάτια σου
Θα μου φέρει τη βροχή
……………… και το μαύρο σύννεφο
Ας έρθει το μαύρο σύννεφο
…………. ας έρθει και η νύχτα
…………………………… θα περιμένω

Έτσι κι αλλιώς
κάποτε θα ‘ρθει η νύχτα
…………. να χαϊδέψει τα μαλλιά μας
Θα ‘ρθει να χαϊδέψει τρυφερά
……………………….. τις χαρακιές μας
Αφού με χαρακιές μετράμε τη ζωή
Χαρακιά η μέρα που έφυγε
……. χαρακιά η μέρα που θα ‘ρθει

Ανελέητο απόψε το φεγγάρι
Ανελέητα φωτίζει
……… το γαλάζιο των ματιών σου
Ιερόσυλα ας τυμβωρυχεί
……………………. στις παρειές σου

Εσύ, κράτα το χέρι μου
Θα περάσει κι’ αυτή η νύχτα
Ας ψιχαλίζει απόψε στα μάτια μας
……………… το ανελέητο φεγγάρι

28 Δεκεμβρίου 2011
Γιάννης Ποταμιάνος

Δευτέρα 2 Ιανουαρίου 2012

Νικηφόρος Βρεττάκος-ΕΙΡΗΝΗ



Ειρήνη λοιπόν,
είναι ότι συνέλαβα
μέσα από την έκφραση
και μέσα από την κίνηση της ζωής ...
.
Ειρήνη είναι κάτι βαθύτερο
από αυτό που εννοούμε ...
.
Όταν δεν γίνεται κάποτε πόλεμος,Ειρήνη είναι,
όταν του Ανθρώπου η Ψυχή γίνεται έξω στο σύμπαν Ήλιος
κι ο Ηλιος Ψυχή μέσα στον Άνθρωπο !!!
.
Νικηφόρος Βρεττάκος
 ******************************

Το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού ανακήρυξε το 2012 «Ετος Βρεττάκου»  με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση του Λάκωνα ποιητή Νικηφόρου Βρεττάκου και ανέθεσε στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) τον επιτελικό σχεδιασμό και την υλοποίηση του προγράμματος.
Ο Νικηφόρος Βρεττάκος (1912-1991) αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο στην εξέλιξη της νεοελληνικής γραμματείας. Το έργο του εκτιμήθηκε στην εποχή του -μια μεγάλη περίοδο ζυμώσεων, πνευματικών, κοινωνικών και πολιτικών για τον ελληνισμό- ενώ εξακολουθεί να διαβάζεται και να συγκινεί τις νεότερες γενιές αναγνωστών. Εχουν κυκλοφορήσει 39 ποιητικές συλλογές του (μεταξύ άλλων: «Φιλοσοφία των λουλουδιών», «Ο Προμηθέας ή Το παιχνίδι μιας μέρας», «Το βάθος του κόσμου», «Ο Ταΰγετος και η σιωπή» κ.ά.).
Για την προετοιμασία του έργου το ΕΚΕΒΙ θα συνεργαστεί στενά με τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης η οποία διαθέτει το πλήρες αρχείο του ποιητή (http://www.nikiforos.edu.gr/), καθώς και με πολιτιστικούς φορείς της Λακωνίας.
(Δείτε το πλήρες βιογραφικό του στο Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών του ΕΚΕΒΙ)