Παρουσίαση του έργου της ΜΙΝΑΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ από τη ΔΗΜΗΤΡΑ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

                         Παρουσίαση του έργου της ΜΙΝΑΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ

                                από τη Δήμητρα Θεοδωροπούλου 

ΕΣΤΙΑ ΠΙΕΡΙΔΩΝ ΜΟΥΣΩΝ/ ΚΑΤΕΡΙΝΗ/17/09/2014

     Σας ευχαριστούμε που μας τιμήσατε με την σημερινή σας παρουσία, σε μια τόσο ξεχωριστή, σε μια τόσο μοναδική εκδήλωση, η οποία είναι αφιερωμένη στην ποιήτρια Μίνα Παπανικολάου.

Και θα καταλάβετε παρακάτω, τι εννοώ και είμαι σίγουρη πως θα συμφωνήσετε μαζί μου. Ξεκινώντας λοιπόν, θα ήθελα να κάνω πρώτα μια αναφορά στη σημερινή εποχή, αλλά και στον τόπο μας την Πιερία. Θα αναρωτιέσται το γιατί. Η συνέχεια θα λύσει κάθε σας απορία.Η Πιερία είναι αναφισβήτητα ένας ευλογημένος τόπος , γεμάτος μαγεία και ιστορία,   όπου οι αισθήσεις μας μπορούν άνετα να χαρούν τα λαμπρά τοπία της, το παρελθόν της, τον τοπικό της πολιτισμό.  Και όλα αυτά κάτω από τη ζεστασιά του μαγευτικού μεσογειακού ήλιου…

Δυστυχώς ζούμε πλέον σε έναν κόσμο γεμάτο αδικία,  γεμάτο συμφέρον και αβεβαιότητα για το μέλλον.  Ευτυχώς όμως που υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι ανάμεσα μας,  που σαν συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο χθες και στο σήμερα, ανάμεσα στην αυξανόμενη ένταση και στον θυμό,  μας αποκαλύπτουν την αχτίδα φωτός.  Αυτοί οι άνθρωποι,  γεμάτοι ευαισθησία και ελπίδα,  υμνώντας την ζωή,  τη φύση… την αγάπη,  μας κάνουν να περηφανευόμαστε και να χαιρόμαστε,  την αιώνια ιστορία μας,  τον λαμπρό μας πολιτισμό και γιατί όχι και το.. “συναρπαστικό” μας μέλλον.

Μέσα στη “μαγεία” αυτού του τόπου λοιπόν,  ανήκει και η κυρία Μίνα Παπανικολάου- Ρίζου.  Γεννημένη στη Βροντού απο γονείς που δάμασαν και σεβάστηκαν την Πιερική γή,  έμαθε και η ίδια να την σέβεται και να την εκτιμάει, να δέχεται επιρροές απο την καθημερινότητα,  από τον τόπο κατοικίας των Θεών του Ολύμπου,  των Μουσών και γενικότερα τη μυθολογία και την ιστορία του τόπου της.

Διαλλακτική στις απόψεις της και με λόγο άμεσο,  εύστοχο,  κατανοητό.             Την Μίνα Παπανικολάου την γνώρισα σε μια τυχαία αλλά εξαιρετική και συγκινητική συνάντηση,  πριν απο 5 περίπου χρόνια.  Μια γνωριμία,                    που πιστέψτε με,  εξελίχτηκε σε φιλία,  μια φιλία  που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα και είμαι πολύ τυχερή γι αυτό.  Άνθρωπος με χιούμορ και ευστροφία, με έκανε να την συμπαθήσω με το πέρασμα των χρόνων, ακόμη περισσότερο. 

(ΕΜΕΝΑ στίχοι: Μίνας Παπανικολάου/Μουσική Σύλβια Τριανταφύλλου Πιάνο Χαράλαμπος Ναβροζίδης Ερμηνεία Νίκη Τσιγκαροπούλου)

Ένας χαρισματικός και ευαίσθητος άνθρωπος,  δημιουργός της αισιοδοξίας,  της ελπίδας και της συνέχισης του πολιτισμού.  Στο άκουσμα των ποιημάτων της, ο τοπικός πολιτισμός είναι ακόμη πιο ισχυρός και εμφανής με τον δικό της μοναδικό τρόπο,  με μοναδικό της εφόδιο που δεν είναι άλλο από την πένα της και το ευφυές μυαλό της.  Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες “πένες” στη σύγχρονη ελληνική  λογοτεχνία-ποίηση.

  Το κυριότερο γνώρισμα της ποίησης της Μίνας Παπανικολάου,  είναι πως όλα της τα έργα ξεχυλίζουν από λυρισμό συναισθημάτων και ευαισθησίας για τον τόπο από όπου κατάγεται,  για τον τόπου που μένει,  για μια ερωτική προσμονή, για το καλό,  για το κακό,  για το ελληνικό πνεύμα,  για το φως,  για τις επιλογές μας…..

Η έμφυτη σεμνότητά της πριν από μερικά χρόνια,  δεν της επέτρεπε να γίνει γνωστή στο ευρύτερο κοινό,  αλλά όσοι ασχολούνται συστηματικά με τη ποίηση-λογοτεχνία,  δεν παρέλειψαν να την προσέξουν και να την κατατάξουν στη θέση που της αξίζει.  Και εννοώ στη θέση μιας ποιήτριας,  που μέχρι σήμερα έχει κάνει μια εξαιρετική πορεία και υπόσχεται να δώσει πολύ περισσότερα στο μέλλον. 

(Περιμπανού/  απόδοση:Λ.Κηπόπουλος, Ιωάννα Μπικηροπούλου, Μαρία Αυγουστίδου)

Στο χώρο της ποίησης εμφανίστηκε αθόρυβα και δειλά το 2010 με την πρώτη της ποιητική συλλογή “Χορός στο φως” δίνοντας αξιοσέβαστα  δείγματα της μελλοντικής της πορείας,  βάζοντας τα θεμέλια του μελλοντικού,  ποιητικού της εγχειρήματος.  Οι ποιητικές συλλογές της  “Σελήνης αντικατοπτρισμοί” το 2011, η “Εσπερινή συνάντηση” το 2012,  μαζί και με τα ποιήματα του Νίκου Καρύδη, συνέδεσαν το παρόν και το μέλλον της ποιητικής τους διαδρομής:

Όταν φύγεις - Νίκος Π.Καρύδης

Όταν φύγεις..
μην το πεις.
Φύγε μόνο.

Η αίσθηση θα μου πει,
τι γυρεύεις και
φεύγεις.

Ο πόνος θα γιορτάσει..
και πόνος διπλός θα γενεί,
η ζωή μου,
η άδεια και κρύα.

Μίνα Παπανικολάου

Διαμαντένιο μου στέμμα αθάνατο
ζωγραφιά ανεξίτηλης φλόγας.

Ποιός δρόμος θα φέρει
σκιά στα θλιμμένα μου βήματα;
Πού δροσιά,
για τ' ακοίμητα όνειρα;
Ποιός καημός δριμύτερος,
από τον καημό της απουσίας σου;

Όρκος βουβός:
Δεν θα φύγω.

            Επίσης το 2012 κυκλοφορεί ο  “18ος γεωμετρικός παράλληλος” και το 2014  η συλλογή “Μια αιωνιότητα αργότερα…”,  έργα τα οποία κινούνται αναμφισβήτητα σε αυτό το “μήκος κύματος”.   Και εννοώ πως όλες της οι ποιητικές συλλογές,  πλην του ποιητικού διαλόγου, αποτελούν συνέχεια,  λες και δεν έχουν χωριστεί.  Λες και η ποιήτρια συνδιαλέγεται μέσα στην πάροδο του χρόνου με τον ίδιο της τον εαυτό, με τις ίδιες της τις ανησυχίες.  Λες και γεννιέται και ξαναγεννιέται διαρκώς μέσα από τις λέξεις:

Επιστρέφω

Επιστρέφω

Από έναν κόσμο  που χαράζει

Και κλαίει..

Ανατέλλω

Μέσα από τη λέξη

Και δύω εντός της ξανά.

Υπηρέτης, μα όχι δούλος!

(ΚΙΣΣΟΣ στίχοι: Μίνας Παπανικολάου/Μουσική και Πιάνο Χαράλαμπος Ναβροζίδης Ερμηνεία Νίκη Τσιγκαροπούλου)

Κάποια απο τα ποιήματά της θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως κοινωνικά, κάποια θα μπορούσαν να θεωρηθούν αιρετικά,  κάποια άλλα επαναστατικά, ιδεολογικά και άλλα ερωτικά.  Η Μίνα Παπανικολάου,  προσπαθεί να μην φαίνονται ως στρατευμένη ποίηση και ούτε σαν καθαρά ερωτική.  Το μόνο που θέλει είναι να φαίνονται ως στοχαστική, ανθρωποκεντρική  ποίηση.  Ποίηση του δικού της προβληματισμού,  όπου η κάθε λέξη στα ποιήματα της,  έχει τον συμβολισμό της. Έχει τη λατρεία και την αγάπη της για την ελληνική γλώσσα,  για τον τόπο της, για το φως.  Πνευματικά  και ψυχικά, επιλέγει να είναι με το φως, χωρίς αυτό να σημαίνει πως θεοποιεί οτιδήποτε είναι φωτεινό όπως σε ολόκληρη τη συλλογή «18^ος γεωμετρικός παράλληλος»,  διαφαίνεται:

Εδώ εκκολάφθηκε το Φως

Ατάραχοι παρατηρητές των ουράνιων δακρύων.
Σκέψου, ένας λαός ξενυχτά ατάραχος κι αδάκριτος.
Σκέφτηκε να θρηνήσει ο ουρανός
δυνατά με λυγμούς εξιλέωσης
με θυμό και με έπαρση.
Ετούτο είναι το παρόν των απόντων συνειδήσεων.

Μα είναι να μην ξαφνιάζεσαι;!
Βρυχηθμός της πανσελήνου υποχθόνιος κατατρώει την Άνοιξη,
το καλοκαίρι εκοιμήθη προ πολλού
και κάποιοι αθώοι, υμνούν έρωτες γήινους με ένδυμα αγγελικό.
Της Ουτοπίας, φυσικά, διαμένοντες-μαζί τους κι εγώ.

Θρήνησε Ουρανέ,
συ που μόνο τηρείς τη συμφωνία των αιώνων:
Εδώ εκκολάφθηκε το Φως!

(ΚΕΜΑΛ/ απόδοση:Λ.Κηπόπουλος, Ιωάννα Μπικηροπούλου, Μαρία Αυγουστίδου)

Διαβάζοντας κανείς τα ποιήματα της, θα διαπιστώσει πως η γραφή της έχει τη γεύση μιας ποίησης,  έξω απο τα γνωστά  δεδομένα και στίχους.  Ακολουθεί έναν προσωπικό σχεδιασμό, συνδιαλλέγεται μέσα από την πάροδο του χρόνου με τις ίδιες της  τις ανησυχίες,  με τον διάλογο που κάνει με τον έσω της ευατό και με την κοινωνία στην οποία ζει.   Αυτό πάντως που αξίζει να αναφέρω είναι πως, ακόμα και στα στοχαστικά της ποιήματα,  η Μίνα Παπανικολάου δεν χάνει τη λυρική και τη συναισθηματική της γραφή με την ποιητική της χάρη.

 Η στοχαστική της ποίηση, με την φιλοσοφική αλλά και την απλή της υφή για τα συναισθήματα και την κατάρρευσή τους,  μας οδηγεί σε συμπερασματικές διαπιστώσεις της ίδιας της ζωής, μέσα απο τη ματιά της γυναικείας ευαισθησίας:

Ανάστημα αγάπης                                                                                                    

Δεν χρειάστηκε να σε ντύσω με περίτεχνα στολίδια,
ούτε να βρω εκείνες τις λέξεις που θα σε έκαναν να ξαφνιαστείς.

Ήταν αρκετό,
να ορίσω το περίγραμμά σου..
να φυλακίσω στα μάτια την ζωοδότρα πνοή του ανέμου..
να τραγουδήσω την εσπερινή σου αύρα στις όχθες του εφήμερου..

Ήταν αρκετό,
να πλανέψω τη μέρα με νότες που ιερουργούν στα σώματα.
Ήταν αρκετό,
να ορθώσω ανάστημα αγάπης ολοφάνερης.

Ήταν αρκετό,
να σφαλίσω στα χέρια μου τα χέρια σου,
για να δω που κατοικεί η ζωή και το έρεβος.

Κι ήταν αρκετό, για να διαλέξω ολοκαύτωμα.

Με το πρώτο άκουσμα των ποιημάτων της, καταλαβαίνουμε αμέσως τη συναισθηματική φόρτιση, αλλά και την ψυχική δύναμη της ποιήτριας, βγάζοντας μας πλήθος ανθρώπινων συναισθημάτων αγάπης, φόβου, ενοχών, υπέρβασης, μοναξιάς, ανθρώπινης ελευθερίας, αδυναμίας, προσδοκίας. Εισβάλλει αβίαστα στις ψυχές μας, που ξυπνά μέσα μας σύμπλεγμα συναισθημάτων για τις διαπροσωπικές σχέσεις,  τον τόπο που γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε,  για το νόημα της ζωής.  Χωρίς όπως προανέφερα, να χάνουν τον λυρικό τους χαρακτήρα,  με πλούτο ιδεών,  σε μια «κατάθεση ψυχής» εκ βαθέων μέ τα μαγευτικά της ξεσπάσματα,  με τις αντοχές αλλά και με τον πλούτο των συναισθημάτων,  με την καθημερινή πάλη της για τη ζωή και τον τόπο της.

Για τον επίλογο θα ήθελα να πω κάποια λόγια σε προσωπικό επίπεδο για τη Μίνα Παπανικολάου και θα ήθελα να τα μοιραστώ μαζί σας. Δέχτηκα να κάνω αυτή την παρουσίαση και ευχαριστώ την Μίνα για την εμπιστοσύνη της, για πολλούς λόγους.  Για την ευθύτητά της στη σχέση φιλίας, για την ευστροφία της,  για την παιδική της σπιρτάδα,  μα πάνω απ όλα για την ειλικρίνεια της.       

Η Μίνα Παπανικολάου είναι γνήσια,  αληθινή χωρίς μάσκες,  χωρίς δήθεν και τάχα.  Ζητώ συγνώμη όμως αν άθελά μου σε φέρνω σε δύσκολη θέση….. αλλά ήθελα ακόμη και εκείνοι που δεν την γνωρίζουν σε προσωπικό επίπεδο, να την μάθουν, να την γνωρίσουν βαθύτερα.  Να γνωρίσουν ακόμη και από την αναγνωστική της ταυτότητα, με τα έργα της, αυτήν την τόσο εκλεκτή την τόσο δημιουργική παρουσία της Πιερίας και όχι μόνο.

Σας ευχαριστώ απο καρδιάς που με ακούσατε.

Δήμητρα Θεοδωροπούλου

(Μπαλλάντα του Ούρι / απόδοση:Λ.Κηπόπουλος, Ιωάννα Μπικηροπούλου, Μαρία Αυγουστίδου)